گردشگری پزشکی (مدیکال توریسم)  از لحاظ تاریخی بر بیمارانی که به خارج از کشور و با هدفت دریافت خدمات پزشکی از بیمارستان های بین المللی سفر می‌کنند متمرکز بوده است، اما در حال حاضر ،همه‌گیری COVID-19 نقطه عطفی برای ارائه‌دهندگان خدمات پزشکی به منظور توسعه استراتژی‌های پیچیده‌تر سلامت و درمان از راه دور به بیماران خارجی بوده است.

به عنوان مثال،  در طول تاریخ از سراسر جهان بیماران  به ایالات متحده برای  دریافت مراقبت های پزشکی که به صورت محلی و یا با کیفیت مطلوب  در دسترس ایشان  نبوده ،  سفر کرده اند. همه‌گیری COVID-19 تقریباً خرید و فروش فرامرزی خدمات مراقبت‌های بهداشتی را که به آن گردشگری پزشکی (مدیکال توریسم) می‌گویند را متوقف کرده است. سفرهای پزشکی  به ایالات متحده در آینده ممکن است با ترکیبی از واکنش ها و تعارضات  در سلامت عمومی  اولیه  شهروندان امریکایی قرار گیرد و یک فضای آشفته کلی ناشی از تنش های نژادی گسترده و اختلالات مرتبط با بیماری و همه گیری در میان ارائه دهندگان خدمات پزشکی را موجب شود.

بر خلاف سایر اقتصادهای توسعه یافته، خدمات پزشکی در ایالات متحده به جای یک تعهد دولتی، مسئولیت  خصوصی به شهروندان در نظر گرفته می شود. بنابراین، بیمارستان ها و کلینیک ها خود را به عنوان شرکت های مبتنی بر مصرف کننده قلمداد می کنند. افزایش چشمگیر بار جهانی بیماری‌های غیرواگیر (NCDs)، همراه با افزایش ثروت در میان اقتصادهای نوظهور، بازار قوی و پیچیده‌ای را ایجاد می‌کند که ارائه‌دهندگان خدمات درمانی در  ایالات متحده از آن استفاده کرده و بیماران خارجی را به دنبال درمان جذب می‌کنند. بر اساس آمار، جراحی های انتخابی و عیر اورژانسی،  147 میلیارد دلار درآمد برای بیمارستان های ایالات متحده در سال 2019 ایجاد کرد و توقف کوتاه مدت و محدودیت های ناشی از همه گیری کوید -19  روی روش های انتخابی منجر به خسارات مالی عمیقی شده است. در مرحله اولیه کووید-19، پذیرش بیماران بستری بدون کووید تقریباً 60 درصد سطوح قبل از همه‌گیری بود، و خسارات بیمارستانی بیش از 50 میلیارد دلار در ماه بین مارس و می 2020 تخمین زده شد.  به طور کلی این چالش‌های مالی بی‌سابقه ایالات متحده را در سیستم بهداشت و درمان  تحت فشار قرار داده است.

بیمارستان‌های آمریکایی توجه خود را به نیازهای مراقبت‌های بهداشتی داخلی و کاهش خطر برای کاهش و بازیابی خسارات مالی معطوف کرده‌اند. در حالی که هر دو اصلاحات در سیستم مراقبت های بهداشتی ایالات متحده تحت ریاست جمهوری بایدن و گسترش قانون مراقبت مقرون به صرفه بر گردشگری پزشکی ورودی و خروجی برای کشور تأثیر می گذارد، رقبای بین المللی جدید نیز احتمالاً تأثیراتی بر بازارهای گردشگری پزشکی خواهند داشت. در واکنش به همه‌گیری COVID-19، ارائه‌دهندگان مستقر در ایالات متحده در حال ایجاد همکاری‌های جدید و مبتکرانه برای ارائه مراقبت به بیماران در خارج از کشور هستند که نویدبخش مراقبت‌های کارآمدتر و با کیفیت‌تر هستند که نیازی به سفر ندارند.

با باز و بسته شدن مرزها بسته به افزایش تعداد مبتلایان و بخشی از جمعیتی که واکسینه شده اند، تأثیر کووید-19 همچنان به ایجاد ویرانی در سطح جهانی ادامه می دهد. پاسخ‌های اولیه به COVID-19 در سال 2020 به دلیل فقدان یک برنامه ملی هماهنگ، کند و تصادفی بود. هر ایالت در مورد انواع اقدامات برای کاهش خطر انتقال به صلاحدید خود واگذار شده و هنوز هم است، اگرچه میزان مرگ و میر در حال کاهش است،  تعداد کل موارد کوید-19 ثابت می ماند یا در حال افزایش است زیرا گسترش بیماری سریعتر از واکسن تولید می شود.بنابراین، این تغییر سریع به سمت سلامت از راه دور (تله مدیسین) منجر به دسترسی گسترده‌تر به خدمات، بدون نیاز به ترک خانه  از جانب بیماران می‌شود و بعید است که کارایی و دسترسی به بازار که با افزایش استفاده از سلامت از راه دور (سلامت مجازی) به دست آید،  پس از این دوران همه گیری  به عقب برگردد. آینده خدمات بین‌المللی بیماران در سراسر جهان، ارائه خدمات از راه دور را به ویژه در مراحل تشخیصی و توانبخشی پیوسته مراقبت برای بیمارانی که سفر خواهند کرد، ادغام و گسترش خواهد داد. روابط و همکاری های فرامرزی جدید در حال حاضر برای به اشتراک گذاشتن دانش و تخصص، به ویژه در ارائه خدمات مراقبت های بهداشتی از راه دور، ایجاد شده است. به عنوان یک راه حل کوتاه مدت، ارائه دهندگان در حال ایجاد همکاری های جدید و نوآورانه برای ارائه مراقبت به بیماران در خارج از کشور هستند که نیازی به سفر نداشته باشند.

ترجمعه و تلخیص: دکتر سهیل نجفی مهری

منبع: Stackpole I, Ziemba E, Johnson T. Looking around the corner: COVID‐19 shocks and market dynamics in US medical tourism. Int J Health Plann Mgmt. 2021;36(5):1407‐1416. doi:10.1002/hpm.3259

گردشگری تندرستی انتخاب افرادی است که به دنبال فعالیت هایی برای تقویت و حفظ سلامتی خود هستند، اغلب این گردشگران برای کسب خدماتی راهی سفر می شوند که در محل سکونت خود پیدا نمی کنند، چنین گردشگرانی در واقع پیشگیری را به درمان ترجیح می دهند، شرکت در کلاس های بدنسازی، انجام آزمایش های سالیانه، سم زدایی، مدیریت وزن، رژیم غذایی سالم، رشد و توسعه فردی، رسیدگی به مو و ناخن، ماساژ، مراقبه و یوگا، انجام فعالیت های هنری، مطالعه و... از جمله فعالیت هایی است که در گردشگری تندرستی به آن می پردازند.

گردشگری تندرستی چیست؟

انوع گردشگران تندرستی طبق تعریف موسسه تندرستی جهانی (GWI) به این شکل تعریف می شوند.

1. گردشگر ثانویه یا تصادفی: چنین گردشگری به شکل اتفاقی در سفر کاری یا تفریحی همراه تجربه ای از حفظ تندرستی می شود، وی ممکن است یک وعده غذای گیاهی بخورد، در باشگاه هتل ورزش کند، در یک جلسه آب درمانی شرکت کند، گردشگر ثانویه در واقع بدون برنامه ریزی از پیش طرح شده تجاربی تازه در حوزه سلامت را کسب می کند.

2. گردشگری اولیه یا اصلی: هدف این دسته از گردشگران تندرستی در درجه اول سفر، حفظ سلامت جسم و روح خویش می باشد، وی با کاهش هزینه ها تا جای ممکن از تجربه های جدید لذت می برد.

طبق گفته موسسه جهانی تندرستی:

گردشگران تندرستی، گردشگرانی درآمدزا و برعکس پر هزینه اند، آنها بیش از 5000 دلار برای هر شب اقامت خود هزینه می کنند.

 فواید مهم گردشگری تندرستی

1. تقویت خواب

در سراسر جهان افراد زیادی دچار مشکلات خواب هستند، چنین مسئله ای قطعا در تصمیم گیری تمرکز و عملکرد روزانه آنها نقش اساسی دارد، کار مراکز گردشگری تندرستی ارائه آموش هایی برای بهبود کیفیت خواب افراد است.

2. آگاهی از تغذیه

افرادی که با نگرانی و اضطراب غذا می خورند یا رژیم غذایی خوبی ندارند، برای حفظ تندرستی خود نیازمند کسب آگاهی بیشتر اند، هدف گردشگری تندرستی نیز پیشگیری از بروز بیماری ها تعریف شده، حفظ رژیم غذایی ارگانیک و سم زدایی قندی از نمونه های قابل ذکر آن می باشد.

3. فعالیت به جای انفعال

به خوبی می دانیم که زندگی مدرن عامل مهم تشدید بی تحرکی هاست، گردشگری تندرستی این سیکل را برعکس می کند، یوگا، اسکی، دوچرخه ثابت، دو و پیاده روی از مفیدترین فعالیت ها برای بدن و ذهن می باشد.

برای توریسم درمانی و گردشگری تندرستی می توانید با مجموعه اسماء سیر تماس بگیرید.

ایران از مجموعه کشورهای درحال توسعه به سمت گردشگری سلامت در خاورمیانه و حتی در دنیا می باشد، اللخصوص در جراحی های زیبایی!

مزایای توریسم درمانی در ایران

1- مقرون به صرفه بودن خدمات

به علت درگیری طولانی مدت ایران با تورم، ارزش پول آن در مقایسه با دلار و یورو به طرز چشمگیری کاهش پیدا کرده، در حال حاضر انجام جراحی کامل زیبایی بینی در ایران حدود 90% به صرفه تر از همین جراحی در ایالات متحده می باشد.

2- جراحان مجرب و با استعداد

اغلب متخصصین ایرانی مدرک پزشکی شان را از دانشکده های معروف در ایران، اروپا و ایالات متحده دریافت می کنند و بعد از سال های زیادی آموزش قوی و موثر پا به بازاری گسترده می گذارند، علاوه بر این مهارت پزشکان ایرانی به علت تعداد بالای متقاضیان جراحی های زیبایی بیشتر شده و بعضی از جراحان مشهور ما در روز بیش از 3 عمل جراحی را پشت سر می گذارند، همین علتی است که گردشگران سلامت را بیشتر به خود جلب می کند.

3- امکانات پزشکی همتای کلاس جهانی

در بین ایرانیان شغل پزشکی خواهان زیادی دارد، همین اشتیاق نیز باعث شده درمانگاه ها و بیمارستان ها همیشه در پی بهبود امکانات خود بوده و فناوری های پیشرفته تری را برای بیماران و کارمندان خود تهیه کنند.

 4- خدمات در دسترس و سریع

تسریع در ارائه خدمات  به نیاز افراد، از جمله عوامل اصلی در گسترش توریسم درمانی ایران است، شما به عنوان یک گردشگر سلامت، مجبور نیستید از فرصت درمان به موقع را برای ماندن در لیست انتظار محروم بمانید، دریافت به موقع و سریع خدمات درمانی از جمله مزایای گردشگری سلامت در ایران می باشد.

5- روش های جایگزین و سنتی

ایران سابقه ای طولانی از روش های طبی سنتی و چشم اندازی روشن در این حوزه دارد، بخش جدایی ناپذیر روزمره بسیاری از ایرانیان معالجات گیاهی و دارویی سنتی است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در توریسم درمانی می توانید از اسماء سیر مشاوره بگیرید.

- دانستن اینکه ممکن است خیلی ها از شما بیشتر بدانند اما مهم این است که بتوانید از سفرتان لذت ببرید.
- قبول کردن این موضوع که سفر کردن به تنهایی هم می تواند جذابیت خودش را داشته باشد.
- توانایی گفتن عبارت متشکرم حداقل به ۱۵ زبان دنیا.
- اطلاع از مسیرهای حمل و نقلی و ارتباطی کشور مورد نظر.
-  دانستن دیالوگ های ساده کشور مقصد به منظور برقراری ارتباط بیشتر.
- چانه زدن به هنگام خرید…!
- داشتن اطلاعات کافی و جامع از اینکه در چه کشورهایی نمی توان از آب شیر استفاده کرد.
- بیش از اندازه داخل چمدان سفر پر نشود.
- دانستن قوانین و قواعد بررسی در فرودگاه ها.
- تحقیق و بررسی درمورد WIFI مقصد.
- دانستن اینکه هنگام سفر، از لباس هایی استفاده شود که جیب زیادی دارند.
- حفظ بودن شماره پاسپورت.
- انتخاب بهترین راه برای بستن چمدان.
- دانستن علایم اختصاری و مخفف عبارات به ویژه در فرودگاه ها.
- بدانید که هیچ گاه در آرژانتین خدمتکار خانم را seniora صدا نزنید..!
- دانستن اینکه هنگام ورود به خانه های کانادایی، باید کفش ها را درآورد
- در آمریکا و کانادا می بایست چه مقدار انعام داد.
- اطلاع از چگونگی خطاب کردن افراد در آفریقا.
- دانستن این موضوع که در آفریقا برای شروع غذا از کدام دست استفاده می شود.
- اطلاع از اینکه در حین صحبت با اشخاص باید به کجا نگاه کرد.
- دانستن این موضوع که در ایتالیا چه ساعتی بهتر است کاپوچینو نوشید.
- بدانید که چطور در ترکیه بصورت واضح و صریح «نه» بگویید
- داشتن پول خرد برای استفاده از دستشویی.
- دانستن اینکه چه ساعتی در اسپانیا باید به گشت و گذار رفت..!
- در کدام قسمت آسانسور باید ایستاد.
- بدانید که در سریلانکا برای گفتن «بله» سرتان را تکان دهید.
- دانستن محل گذاشتن دستمال توالت در هندوستان.
- دانستن اینکه اگر ناگهان در خیابان های آسیا صدای آژیر شنیدید، نشانه چه چیزی می تواند باشد.
- دانستن اینکه چگونه از خیابان های ویتنام باید عبور کرد.
- چگونگی قبول کردن کادو یا غذا در آسیا.

برای اطلاعات بیشتر از تورهای گردشگری اسماء سیر تماس حاصل فرمایید.

گردشگری به عنوان زمینه ای برای ایجاد اشتغال و درآمدزایی سال هاست مورد نظر دولت ها قرار دارد. در این میان صنعت گردشگری به دلیل استقبالی که از آن می شود، درآمدزایی بالایی برای دولت ها ایجاد کرده و به همین دلیل برنامه ریزی های وسیعی برای حوزه انجام می شود و همه ساله شاخه های جدیدی به این صنعت پول ساز اضافه می شود. یکی از شاخه های پرطرفدار این حوزه، گردشگری علمی است؛ حوزه ای که در فضای آنلاین تبلیغات وسیعی برایش صورت می گیرد. تا جایی که گروه های گردشگری در کشورهای خارجی معمولا کمپین های گردشگری ایجاد می کنند، تیزرها و ویدئوهای جذاب می سازند و از این راه به معرفی جاذبه های علمی خود می پردازند.

گردشگری علمی چیست

گردشگری علمی نوعی از گردشگری است که محققان یا دانشجویان دیگر کشورها جهت گذراندن دوره های تحصیلی بالاتر یا شرکت در همایش بین المللی به کشوری دیگر سفر می کنند. برای مثال اگر یک محقق برای شرکت در کنفرانس بین المللی از ایران به آلمان سفر کند این را گردشگری علمی می نامند. گردشگری علمی سفر گروهی از دانشمندان همراه با بررسی و اکتشافات علمی است و شامل کار و فعالیت دانشمندان و کارشناسان در سای موضوعات و حوزه های علمی است؛ یا فرصتی است که طی آن یک متخصص می تواند برای مدتی کوتاه در موسسات یا آزمایشگاه های تحقیقاتی دیگری جدا از محیط های کاری و علمی خود کار کند. گردشگری علمی شاخه ای از گردشگری است و دارای شاخه های متنوعی می باشد. که نوع اول آن عبارت است از این که فرد برای گذراندن دوره علمی و عملی مجبور است از خانه و کاشانه خود مدتی دور باشد. مانند اندیشمندانی که به دنبال فسیل ها هستند و یا دانشمندانی که برای برسی خاک در مناطق مختلف حضور می یابند. نوع دوم آن است که فرد برای شرکت در کارگاه های آموزشی که توسط مراکز علمی معتبر داخلی و یا خارجی برگذار می شود شرکت می نماید. نوع سوم این است که فرد برای حضور در همایش های علمی در داخل و یا در خارج از کشور حضور می یابد و نوع چهار برای خرید منابع علمی در جشنواره ها شرکت می کند و نوع پنجم برای بازدید از مراکز علمی در قالب اردو شرکت می کند. برای اطلاع از تورهای گردشگری می توانید به اسماء سیر مراجعه فرمایید.

توریسم درمانی (گردشگری سلامت)، از صنایع مطرح و مفید برای اقتصاد کشور ها به حساب می آید که در حوزه کارآفرینی، ایجاد اشتغال مولد و پایدار، ارز آوری و ثروت آفرینی برای کشور ها نقش بسیار موثری بازی می کند. امروزه سرمایه گذاران بسیاری در دنیا به این سرمایه گذاری در این حوزه علاقه مند شده اند.  برای توریسم درمانی که گاهی از آن با عنوان توریسم سلامت و یا گردشگری سلامت نام برده می‌شود، تعاریف گوناگونی بیان شده است. سازمان جهانی گردشگری (WTO) به طور خاص، گردشگری سلامت را چنین تعریف می‌کند : استفاده از خدماتی که به بهبود یا افزایش سلامتی و افزایش روحیه فرد (با استفاده از آب‌های معدنی ، آب و هوا یا مداخلات پزشکی) منجر می‌شود و در مکانی خارج از محل سکونت فرد – که بیش از ۲۴ ساعت است – به طول می‌انجامد. مقوله‌ی گردشگری سلامت فراتر از گردشگری درمانی است. آب‌های گرم و معدنی و لجن درمانی همراه با امکانات طبیعی نیز شامل مقوله‌ی گردشگری سلامت است. شعار جهانی توریسم سلامت، امکانات و خدمات در حد کشور‌های جهان اول یا پیشرفته و قیمت‌ها و هزینه‌ها در حد کشور‌های در حال توسعه و جهان سوم است.

بیمارستان­ های فعال در صنعت توریسم درمانی در ایران

بیمارستان­ های گردشگری سلامت در ایران-تهران
1- بیمارستان محب کوثر.
2- بیمارستان پاستور نو.
3- بیمارستان تریتا.
4- بیمارستان عرفان.
5- بیمارستان گاندی.
6- بیمارستان خاتم الانبیا.
7- بیمارستان نیکان.
8- بیمارستان مصطفی خمینی.
9- بیمارستان بهمن.
10- بیمارستان محب مهر.
11- بیمارستان نور.
12- بیمارستان بینا.
13- بیمارستان کسری.
14- بیمارستان پارسیان.
15- بیمارستان جم.
16- بیمارستان آپادانا.
17- یمارستان تهران.
18- بیمارستان رجایی.
19- مرکز قلب تهران.
20- بیمارستان جماران.
21- بیمارستان نیکان.
22- بیمارستان ابن سینا.
23- بیمارستان آرش.
24- بیمارستان رویان.

بیمارستان­ های گردشگری سلامت درایران-شیراز

1- بیمارستان مرکزی MRI.
2- بیمارستان میرحسینی.
3- بیمارستان کوثر.
4- بیمارستان اردیبهشت.
5- بیمارستان دنا.
6- بیمارستان میر.
7- بیمارستان خدادوست.
8- بیمارستان غدیر.
9- بیمارستان الزهراء.
بیمارستان­ های گردشگری سلامت در ایران-مشهد
1- بیمارستان رضوی.
2- بیمارستان بنت الهدی.
3- بیمارستان آریا.
4- بیمارستان مهر.
5- بیمارستان قائم.
6- بیمارستان جواد الائمه.
7- بیمارستان طالقانی.

گردشگري سلامت و توريسم درماني يکي از حوزه هايي است که مي تواند نقشي بسزا در جهت توسعه گردشگري ايفا نمايد و دامنه اي بسيار گسترده را شامل مي شود. گردشگری سلامت در ایران عمر ۱۰ ساله دارد و ایجاد زیرساختها و ظرفیت‌های متعدد آن در کشورمان از رونق روز افزون این حوزه در سالهای آینده حکایت دارد. این حوزه مهم از جمله محورهای توسعه صنعت توریسم در کشورها محسوب می‌شود؛ با توجه به توانمندی‌های پزشکی ایران در حوزه‌های گوناگون و در صورت گسترش گردشگری سلامت، می‌توان از این ظرفیت به عنوان منبع جدید کسب درآمد و اشتغالزایی و ارتقای خدمات لازم استفاده کرد. بنا به گفته رئیس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، با برنامه ریزی منسجم می‌توان سهم ایران از صنعت گردشگری سلامت جهان را در یکسال آینده به پنج میلیارد دلار رساند که تحقق این مهم به واسطه ظرفیت‌های کشورمان امکان پذیر است.

توسعه ی کردشگری سلامت در ایران

امروزه گردشگری سلامت یکی از پر رونق ترین بخش های صنعت بهداشت در سراسر جهان است که توجه اکثر کشورها به توسعه گردشگری سلامت را به خود جلب می کند. ایران به لطف موقعیت جغرافیایی، شرایط در کشورهای همسایه، قیمت مناسب و امکانات پیشرفته پزشکی ، به مقصدی برای گردشگران پزشکی اسلامی و منطقه ای تبدیل شده است. تعداد فزاینده ای از بیمارستان ها در شهرهای ایران خدمات درمانی و درمانی را به گردشگران خارجی بهداشت و پزشکی ارائه می دهند. ایران همواره از خدمات درمانی بسیار پیشرفته برخوردار بوده است. موقعیت جغرافیایی ایران ، وجود چندین چشمه معدنی گرم و سرد در مناطق مختلف کشور و همچنین خدمات بهداشتی کم هزینه و با کیفیت بالا در زمینه های باروری ، درمان سلول های بنیادی ، دیالیز ، جراحی قلب ، جراحی زیبایی ، جراحی چشم و موارد دیگر فرصت های مناسبی برای جذب گردشگران سلامت ایجاد می کند. با توجه به پیشرفت سطح بالای علوم پزشکی و توانمندیهای موجود در ایران، ارائه خدمات پزشکی و پتانسیلهای فعلی در این زمینه ، به ویژه تجربیات قوی در درمانهای پیچیده و سخت از یک سو و از طرف دیگر پیشرفت در جراحی های زیبایی مانند پوست، صورت، مو، دندان، چشم و غیره که باعث افزایش جذب گردشگران پزشکی به ایران شده است، باعث شده که در سال­های اخیر توجه بیشتری به این صنعت در کشور ایران شود. کمیته گردشگری بهداشت ایران برای مراکز خدمات بهداشتی و درمانی گردشگری قوانین و مقررات ایجاد کرده است. آن بیمارستان ها و کلینیک هایی که می خواهند خدمات گردشگری سلامت را به شهروندان خارجی ارائه دهند ، باید هم از وزارت بهداشت و هم از طرف سازمان گردشگری ایران مجوز بگیرند.

گردشگری سلامت یکی از انواع جدید گردشگری در است که در سال های اخیر با توجه بیشتر مردم به وضعیت سلامت خود و خانواده روندی روبه رشد در میان انواع گردشگری داشته است. گردشگری سلامت یک مفهوم جدید است. گروهی از مسافرت ها با هدف تامین بهداشت و سلامت فرد یا گردشگر انجام می شود مانند مراقبت بهداشتی و گذراندن دوره نقاهت و بازپروری. گردشگری سلامت را می توان به دسته گردشگری تندرستی، گردشگری درمانی، گردشگری پزشکی تقسیم بندی نمود. از دیدی دیگر می توان گردشگری سلامت را دارای دو دسته جاذبه کلی دانست. 1- جاذبه های طبیعی و ویژگی های زمین شناختی حائز اهمیت درمان که که به نوعی ویژگی های مشترک با اکوتوریسم و ژئوتوریسم دارد. 2- جاذبه هایی که می توان آن ها را جاذبه های فنی و صنعتی نام نهاد که بیشتر متوجه به توان پزشکی و درمانی و امکانات پزشکی موجود در یک کشور دانست. کشور ایران از هردو حیث دارای جایگاه ویژه ای در گردشگری سلامت به ویژه در منطقه خاورمیانه می باشد. اکثر کشورهای منطقه نه چنان پیشرفتی در علم پزشکی داشته اند و نه طبیعت متفاوتی مانند ایران دارا می باشند.در نتیجه اگر برروی سیستم های ارائه خدمات درمانی به مسافران توجه بیشتری شود، با برنامه ریزی صحیح آمایش گردشگری سلامت برای استان های ایران انجام شود می توان امیدوار بود که در پی آن با سیستم های صحیح بازاریابی گردشگران سلامت را به ایران جذب نمود.

پتانسیل‌ گردشگری سلامت در ایران

ایران از نظر جاذبه‌های گردشگری طبیعی جزو ۱۰ کشور برتر جهان است اما از بازار توریسم و گردشگری سهم شاخصی نبرده است. این در‌حالی است که از گردشگری سلامت به عنوان صنعت سوم جهان نام برده می‌شود و برخی کشور‌ها نظیر اسپانیا از طریق این صنعت امرار معاش می‌کنند.  امروزه با صنعتی شدن کشورها و بروز دردهای مختلف در روح و بدن انسان ها و روی آوردن به عمل‌های جراحی زیبایی به صورت چشم گیر، بحث توریسم درمانی یکی از بخش‌های روبه رشد صنعت گردشگری در جهان و ایران به شمار می‌آید.

در مقایسه با کشورهای اروپایی هزینه های درمانی در ایران ، ۳۵ درصد  کشورهای اروپای غربی است. حتی در مقایسه با کشور ترکیه هزینه های درمانی ایران ۵۰ درصد  هزینه های درمانی آن کشور می باشد . به همین دلیل ایران همواره به عنوان یک قطب گردشگری سلامت در منطقه مطرح می باشد. در حقیقت ایران جاذبه های زیادی برای توریسم درمانی دارد. یکی از جاذبه ها و امتیازات ایران برای توریسم درمانی در حوزه آب درمانی است، به طوری که در حال حاضر بیش از ۱۰۰۰ چشمه آب معدنی شناسایی شده است . قیمت ارزان خدمات پزشکی به نسبت دیگر کشورهای منطقه از جمله دیگر مزایای ایران برای فعالیت در حوزه توریسم درمانی محسوب شده است. اما; به دلیل نبود نظام جامع و هماهنگ توریسم درمانی کشور و باتوجه به اینکه این بیمارستان ها درحال حاضر موظف نیستند تعداد بیماران خود را به وزارت بهداشت گزارش کنند، آمار دقیقی از بیماران خارجی که در ایران درمان می شوند، وجود ندارد. آمار دقیقی از کسانی که به قصد معالجه یا استفاده از مراکزی مانند مراکز آب درمانی به ایران سفر می کنند نیز وجود ندارد، اما به گفته مسوولان معمولا سالانه ۲۰ هزار گردشگر از اتباع حاشیه خلیج فارس و عراق، به قصد درمان به شهرهای مختلف ایران سفر می کنند . درمان بیماری هایی نظیر ناباروری، جراحی پلاستیک و زیبایی و همچنین کاشت دندان و جراحی لثه، مهمترین جاذبه های درمانی ایران برای خارجی ها است و اکثر مراجعه کنندگان به مراکز درمانی ایران از کشورهای منطقه هستند .  وجود چند سازمان تصمیم گیر درباره توریسم درمانی، ضرورت ایجاد یک ساختار و نظام جامع برای توریسم درمانی را ضروری می کند . هر یک از دستگاه های دست اندرکار در این موضوع دیدگاه ها و مطالباتی دارند که نبود یک نظام جامع برخی از این دیدگاه ها را دچار تعارض می کند . یکی دیگر از تسهیلات موردنیاز برای افرادی که برای درمان به کشور سفر می کنند، داشتن ویزای درمان است تا بتوانند بدون طی تشریفات وارد کشور شوند.از سوی دیگر وضع قوانین مشخص، نظارت دستگاه های مسوول بر امر توریسم درمانی کشور و پاسخگویی دستگاه های رسمی در قبال این موضوع را تسهیل می کند . با وجود این قوانین مشخص، بیمارستان ها موظف به ارائه آمار بیماران خارجی خود می شوند و وجود این آمار برنامه ریزی را برای دستگاه های مسوول امکان پذیر می کند . ایجاد تسهیلاتی که بیماران بتوانند دوران نقاهت پس از بیماری خود را به گردش در ایران بپردازند نیز از جمله مواردی است که نیاز به هماهنگی دستگاههای مسوول و ساخت مکان ها و مجتمع های خاص دارد . علاوه بر نیازهای مورد اشاره، مراکز آب درمانی و چشمه های آب گرم طبیعی کشور نیز جهت جذب توریست نیاز به سرمایه گذاری های ویژه ای دارند زیرا این چشمه ها با وضعیت فعلی نمی توانند موفقیت چندانی در جذب گردد.

تاریخچه گردشگری سلامت و توریسم درمانی در ایران و جهان به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد. خیلی قبل‌تر از آن‌که مردم برای عمل‌های قلب، جراحی‌های پلاستیک و یا زیباسازی دندان‌ها طی فقط چند ساعت به سراسر دنیا سفر کنند. می‌توان گفت که قدمت گردشگری سلامت در ایران و جهان به اندازه عمر علم پزشکی است. ما مروری بر تاریخچه‌ی مدیکال توریسم از دیروز تا امروز داشته‌ایم که نتیجه‌ی آن را در این پُست برای شما منتشر کردیم. این خط زمانی نشان می‌دهد هر زمان که درمان پزشکی در دسترس نبوده‌ است، در هر مکان و هر دوره تاریخی، افراد بیمار و آسیب‌دیده برای دریافت خدمات درمانی دست به سفر می‌زدند.بسیار پیش از آنکه افراد به فکر سفر درمانی به سایر کشورها بیافتند چیزی در حدود 4000 سال قبل از میلاد مسیح، تاریخ نگاشته شده سفر درمانی به سایر کشورها توسط بشر به ثبت رسیده است. در حقیقت می توان گفت قدمت سفر به منظور درمان به اندازه قدمت خود پزشکی ، درمان و داروهای درمانی است. در این مقاله قصد داریم تاریخچه گردشگری سلامت را شرح دهیم.

تاریخچه گردشگری سلامت در جهان

دوران باستان
بسیاری از تمدن‌های باستانی همچون ایران با اثر شفابخش چشمه‌های آب گرم معدنی آشنا بوده‌اند. در ادامه به بررسی وضعیت مدیکال توریسم در برخی از این تمدن‌ها پرداخته‌ایم:

سومر
سومری‌ها در حدود ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح یکی از اولین مجموعه‌های شناخته شده سلامت را در اطراف چشمه‌های آب گرم بنا کردند. این مرکز سلامتی شامل معابد باشکوه در کنار استخرهای جاری بود.

سوئیس
طی عصر برنز در حدود ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح قبیله‌هایی در سنت موریتز کنونی در کشور سوییس، به فواید نوشیدن آب چشمه‌های معدنی غنی از آهن و آب‌تنی در آن چشمه‌ها پی بردند. همان لیوان‌های برنزی که آن‌ها برای نوشیدن این آب‌ها استفاده می‌کردند در چشمه‌های آب گرم فرانسه و آلمان نیز یافت شده است. این موضوع می‌تواند نشانه وجود گردشگر سلامت در میان این تمدن‌ها باشد.

یونان
یونانی‌ها اولین کسانی بودند که زمینه را برای ایجاد یک شبکه وسیع توریسم پزشکی آماده کردند. آن‌ها به احترام آسکِلِپیوس، خدای درمان و پزشکی، معابد آسکِلِپیوس را بنا نهادند که به یکی اولین مراکز سلامتی جهان بدل شدند. مردم از همه‌جا به این معابد سفر می‌کردند و درمان بیماری‌های خود را در این معابد می‌جستند. 300 سال پیش از میلاد مسیح، معابد درمانی دیگری در قلمرو یونان ظهور یافتند. یکی از آن‌ها اپیداروس نام داشت و بیشترین شهرت متعلق به این مرکز بود که دارای یک زورخانه، مزرعه مار، معبد رویا و حمام آب گرم بود. از دیگر معابد دارای اسپا می‌توان به محراب زئوس در المپ و معبد دلفی اشاره کرد.

هند
در هند نیز زمانی که یوگا و طب آیورودیک در حال محبوب شدن بود، تاریخ توریسم پزشکی به آرامی در حال شکل گرفتن بود. از ۵۰۰۰ سال پیش، موج گردشگران سلامت و شاگردان معنوی به سمت هند سرازیر شد تا با فواید این روش‌های درمانی جایگزین آشنا شوند.

روم
زمانی که روم به یک قدرت جهانی تبدیل شد، حمام‌ و چشمه‌های آب گرم که ترمی (thermae) نامیده می‌شدند بوجود آمدند و در بین اشراف محبوب شدند. این حمام‌ها نه فقط جنبه درمانی، بلکه برای ثروتمندان و اشراف کارکردی تجاری و اجتماعی نیز داشتند.

قرون وسطا
با سقوط تمدن روم، آسیا همچنان مقصد برتر توریسم پزشکی باقی ماند. معابد راه را برای بیمارستان‌ها که به مسافرین در جستجوی درمان، خدمات کلینیکی ارائه می‌دادند، باز کردند. این مراکز در تاریخ گردشگری سلامت ثبت شده‌اند. در ژاپن، چشمه‌های آب گرم معدنی که اونسن نامیده می‌شدند بخاطر داشتن خواص درمانی در این کشور محبوب شدند. جنگ‌جویان خیلی سریع جذب این چشمه‌ها شدند و از آن‌ها برای کاهش درد، بهبود زخم‌ها و رفع خستگی ناشی از جنگ‌ها بهره می‌بردند. در بسیاری از کشورهای اسلامی سیستم‌های مراقبت سلامت پایه‌گذاری شد که به خارجی‌ها نیز خدمات ارائه می‌کردند. در سال ۱۲۴۸ میلادی، بیمارستان منصوری در قاهره بنا شد که به یکی از بزرگ‌ترین و پیشرفته‌ترین بیمارستان‌های جهان در زمان خود بدل گردید. با ظرفیت اسکان ۸۰۰۰ نفر، این بیمارستان مقصد درمان مسافرین خارجی از هر نژاد و مذهب بود.
دوران رنسانس
دوره رنسانس از قرن ۱۴ تا ۱۷ میلادی ادامه داشت و نه تنها تبلور نوزایی در هنر و فرهنگ در اروپا و انگلستان بود، بلکه دوره‌ای بود که گردشگری سلامت نیز شکوفا شد. در سال ۱۳۲۶ میلادی، زمانی که چشمه‌های آب گرم سرشار از آهن در منطقه کشف شدند روستایی به نام شهر آب‌ها (Ville d’Eaux) در سراسر اروپا مشهور شد. افراد برجسته‌ای همچون پیتر بزرگ (تزار روسیه) و ویکتور هوگو از این اقامت‌گاه‌های سلامتی دیدن می‌کردند. کلمه اسپا که از عبارت «سلامت از طریق آب» به رومی ( Salude per aqua) گرفته شده است اولین بار در این‌جا استفاده شد. در قرن شانزدهم، افراد ثروتمند و نخبه اروپا بار دیگر حمام‌های رومی را کشف کردند و سفر را به شهرهای توریستی دارای اسپا آغاز کردند. از جمله این شهرها می‌توان سنت موریتز، شهر آب‌ها، بادِن-بادِن، آخن و بث در انگلستان اشاره کرد. شهر بث در انگلستان از حمایت سلطنتی بهره می‌برد و در سراسر دنیا شناخته شده و مشهور بود. این شهر به مرکز سلامتی و تفریح‌گاه مشاهیر و افراد ثروتند بدل شد. مشهورترین گردشگر سلامتی که لازم است نام او در تاریخ توریسم پزشکی ذکر شود میشل دو مونتنی است. دو مونتنی مبدع فرانسوی مقاله بود و او را پدر سفرهای لوکس می‌دانند. وی اولین راهنمای اسپای ثبت شده در تاریخ توریسم پزشکی را نوشته است.
دوران پس از رنسانس
در اواخر دوران رنسانس، اشراف از تمام اروپا به شهر بث می‌رفتند تا از خواص درمانی و شفابخش آن بهره‌مند شوند. در سال ۱۷۲۰، شهر بث اولین شهر انگلستان بود که سیستم فاضلاب سرپوشیده داشت و در این زمینه سال‌ها از لندن جلوتر بود. این شهر مزایای اقتصادی، اجتماعی و فناوری فراوانی دریافت ‌می‌کرد. جاده‌ها سنگفرش شده بودند، خیابان‌ها روشنایی داشتند، هتل‌ها و رستوران‌ها زیباسازی شده بودند. و همه این‌ها فقط بخاطر گردشگری سلامت بود. کشف سرزمین جدید مقاصد جدیدی را برای گردشگران سلامت اروپایی فراهم آورد. در طول قرن هفدهم، استعمارگران انگلیسی‌ و هلندی‌ شروع به ساختن کلبه‌های چوبی در کنار چشمه‌های آب معدنی سرشار خواص درمانی کردند. لازم به ذکر است که در این زمان، بومیان امریکایی دنیای جدید در هنر شفا ماهر و چیره‌دست بودند. دانش طب گیاهی آن‌ها بی‌نظیر بود و با طب گیاهی اروپا، آسیا و افریقا رقابت می‌کرد.

۲۰۰۷ و پس از آن
تعداد گردشگران سلامت هر ساله رو به افزایش است. طی چند سال گذشته، شرکت‌های بیمه و مراقبت سلامت زیادی برون‌سپاری درمانی را در دستور کار خود قرار دادند. آنها به مشتریان خود این امکان را می‌دهند تا برای درمان‌های غیراورژانسی و جراحی به کشورهای دیگر سفر کنند، و بسیاری دیگر درمان در کشورهای دیگر را نیز تحت پوشش درمان خود قرار دادند. طبق اعلام مجله‌ی گردشگری سلامت در سال 2016 بیش از 11 میلیون نفر به دنبال مراقبت‌های سلامتی مقرون به صرفه، از مرزهای ایالات متحده عبور کردند. در گزارش اخیر ویزا و اقتصاد آکسفورد نیز بیان شده که این رقم برای یک دهه آینده هر سال تا 25 درصد رشد خواهد کرد زیرا پیش‌بینی می‌شود که رقابت برای گردشگری سلامت در جهان بین کشورها شدت بگیرد.